Τα συνθετικά αντιοξειδωτικά στα τρόφιμα

Έχω γράψει σε άρθρα τόσες φορές για τις ελευθέρες ρίζες, τα υψηλής δραστικότητας μόρια οξυγόνου και ρίζες οξυγόνου, που περιέχουν ασύζευκτα ηλεκτρόνια και γίνονται εξαιρετικά δραστικές στο να τροποποιήσουν ζωτικά βιολογικά μόρια, όπως πρωτείνες, λίπη, DNA… που όλοι λίγο πολύ έχουν κατανοήσει τη δράση τους στα τρόφιμα. Είναι αντιδρώντα και δυνητικά καταστροφικά μόρια, που τροποποιούν και επηρεάζουν τη τροφή. Πολλές φορές οι συνέπειες γίνονται ορατές και με το μάτι, ιδιαίτερα από την όψη, που παίρνουν τα τρόφιμα, όταν εκτίθονται στον αέρα και το φως. Επειδή υπάρχει λοιπόν και οικονομική επιβάρυνση και επιπτώσεις με βλάβες στον οργανισμό, διεθνώς η βιομηχανία τροφίμων ασχολείται με την έρευνα συνθετικών ενώσεων, που δρουν αντιοξειδωτικά και είναι πιο οικονομικές από κάποιες φυσικές. Όλες οι έρευνες όμως έχουν θέσει υπό αμφισβήτηση τη θεωρούμενη μη τοξικότητα γνωστών τέτοιων ενώσεων και πειράματα εργαστηρίων έχουν συσχετίσει αυτές με εμφάνιση όγκων. Δύο πολύ διαδεδομένες τέτοιες αντιοξειδωτικές ενώσεις είναι το ΒΗΤ (βουτυλιωμένο υδροξυτολουόλιο ή Ε321) και η ΒΗΑ (βουτυλιωμένη υδροξυανισόλη ή Ε320).

Στις ετικέτες των τροφίμων και ποτών διαβάζουμε τα Ε, καθώς κάθε πρόσθετο αναγράφεται με το αρχικό γράμμα της Ευρώπης, και δηλώνει ότι έχει εκγριθεί από τις υπηρεσίες της Ε.Ε., αλλά και έναν τριψήφιο αριθμό. Συγκεκριμένα τα αντιοξειδωτικά καταγράφονται από τον αριθμό Ε300 ως Ε321 και θα σας παραθέσω πια θεωρούνται αβλαβή και πια επικίνδυνα. Αν και κάποια χαρακτηρίζονται επικίνδυνα, ωστόσο σε μικρές δόσεις παρουσιάζονται ως αβλαβή για τον ανθρώπινο οργανισμό και τα βρίσκουμε σε ευρεία χρήση. Οι έρευνες έχουν στραφεί πλέον σε εναλλακτικά φυσικά αντιοξειδωτικά, τα οποία πρέπει να είναι αποτελεσματικά, αλλά και ακίνδυνα για την υγεία μας. Επίσης δύο πολύ γνωστά φυσικά αντιοξειδωτικά, χρησιμοποιούνται αρκετά χρόνια από τη βιομηχανία τροφίμων όπως η βιταμίνη C (E300 ή ασκορβικό οξύ) και η βιταμίνη Ε (Ε306 – 309 ή συνθετική τοκοφερόλη).

Στα επικίνδυνα αντιοξειδωτικά Ε έχουν καταχωρηθεί: τα τρυγικά (Ε335-337), Ε311, Ε312 (Γαλλικός οκτυλεστέρας και δωδεκυλεστέρας), Ε320 (ΒΗΑ ή βουτυλική υδροξιανισόλη), Ε321 (ΒΗΤ ή βουτυλικό υδροξυτολουόλιο), τα γαλακτικά Ε325-327 (γαλακτικό νάτριο, κάλιο, ασβέστιο), Ε338 (φωσφορικό οξύ), Ε339 – 341 (φωσφορικά άλατα, νατρίου, ασβεστίου, καλίου). Στα αβλαβή Ε έχουν καταχωρηθεί: ασκορβικό οξύ (εργαστηριακή βιταμίνη C), Ε301 – 304 (προϊόντα ασκορβικού οξέως), Ε306 (βιταμίνη Ε, τοκοφερόλη), Ε307-309 (συνθετική τοκοφερόλη), Ε322 (φυσικές λεκιθίνες από σόγια και κρόκους αυγών), Ε330 (συνθετικό κιτρικό οξύ), Ε331-333 (άλατα κιτρικού οξέως), Ε334 (τρυγικό οξύ). Τα αντιοξειδωτικά λειτουργούν ως «σκούπες» δηλαδή συλλέκτες των ελευθέρων ριζών. Βρίσκονται αντιοξειδωτικά στις βιταμίνες, στα αμινοξέα, στις φυτικές χρωστικές, στα μέταλλα... Οι ελεύθερες ρίζες παραμένουν σαν «νάρκες», που πρέπει να εξουδετερωθούν σε καιρό ειρήνης, αν ο εχθρός δεν απωθηθεί εγκαίρως, θα έρθει μια χρόνια νόσος με μια δυναμική απωλειών στη συνέχεια.

Μια ισορροπημένη διατροφή από βιολογικά τρόφιμα, διατηρημένα και μαγειρεμένα όπως πρέπει ή καλύτερα ωμά όταν πρόκειται για λαχανικά και φρούτα, θα μας δώσει τη σωστή δόση αντιοξειδωτικών. Χαρακτηριστική αντιοξειδωτική χρωστική ουσία είναι η καροτίνη, που βρίσκεται κυρίως σε λαχανικά και φρούτα πορτοκαλί ή κίτρινου χρώματος, αλλά και σε αρκετά σκουροπράσινα φυλλώματα. Έχουν ερευνηθεί περισσότεροι από 600 τύποι καροτενοειδών, αλλά περίπου 50 (ανάμεσα τους και η βήτα – καροτίνη) μπορούν να μετατραπούν σε βιταμίνη Α από τον οργανισμό. Επίσης πριν αποκαλυφθεί ο ρόλος των ελευθέρων ριζών στην αρτηριοσκλήρωση δεν μπορούσαν να εξηγήσουν γιατί οι Γάλλοι, παρόλου που καταναλώνουν τυριά, πατέ, βούτυρα...ζωικά λίπη, είχαν χαμηλό ποσοστό θνησιμότητας από καρδιά.Τώρα οι επιστήμονες εξηγούν ότι το φάρμακο το είχαν στο τραπέζι του, το κρασί και ιδιαίτερα το κόκκινο κρασί περιέχει πολλές αντιοξειδωτικές ενώσεις, που καταπολεμούν τις ελεύθερες ρίζες. Ναι...τα φυτά μετρούν εκατομμύρια χρόνια στη καταπολέμιση των ελευθέρων ριζών, διότι για να επιβιώσουν εκτίθενται στην ακτινοβολία και στο οξυγόνο... έχουν αποκτήσει «εμπειρία» στην παραγωγή αντιοξειδωτικών (χλωροφύλλης, φλαβονοειδών, καροτενοειδών...κι άλλων χρωστικών), τα οποία χρησιμοποιύν για την ασφάλεια των κυττάρων τους από τις ασθένειες και τη γήρανση.

Η γήρανση είναι μια αναπόδραστη βιολογική διαδικασία, που επηρεάζει όλους τους ζώντες οργανισμούς. Μάλιστα οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι μερικά όργανα αρχίζουν να γερνάνε νωρίτερα. Στον πυρήνα των πληθώρα ερευνών για τη γήρανση βρίσκεται η θεωρία των ελευθέρων ριζών. Η «θεωρία των ελεύθερων ριζών» δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά το 1969 από ένα Ιρλανδό, τον Irwin Fridovich, αλλά τα τελευταία χρόνια η ανάπτυξη της βιολογίας προκάλεσε περισσότερο ενδιαφέρον για το ρόλο τους. Ήδη από το 1956 ο Denham Harman συνέλαβε την ιδέα για την ύπαρξη της «ελεύθερης ρίζας» και αργότερα το έθεσε ως αξίωμα ότι όλα αυτά παίζουν ρόλο στη γήρανση. Το οξυγόνο στο ανθρώπινο σώμα βρίσκεται σε ένα ποσοστό περίπου 25,5% (στην ατμόσφαιρα μόλις 21%) και ο άνθρωπος το έχει απόλυτη ανάγκη για την επιβίωση του, αλλά μπορεί να γίνει τοξικό για τον οργανισμό του, όταν κάποια άτομα οξυγόνου (ελεύθερες ρίζες) παρουσιάζουν μια ασταθή εικόνα.. επιτίθονται σε άλλα μόρια, καθώς βρίσκονται σε μια διαρκή αναζήτηση άλλων μορίων (λόγω των ελευθέρων ηλεκτρονίων).

Σήμερα μέσω των βιομηχανοποιημένων προϊόντων καταναλώνουμε αυτά τα επιπλέον συστατικά, που ονομάζονται πρόσθετα τροφών. Οι στατιστικές στην Ευρώπη δείχνουν ότι κατά μέσον όρο ο Ευρωπαίος καταναλώνει τρία κιλά τέτοιων ουσιών ετησίως και έχει υπολογιστεί ότι η ποσότητά τους, έχει αυξηθεί 20 φορές την τελευταία 30ετία. Περίπου το 5% της μάζας ενός τυποποιημένου τροφίμου, περιλαμβάνει συστατικά όπως συντητηρικά, πηκτικά, αντιοξειδωτικά, γαλακτωματοποιητές, γλυκαντικά, χρωστικές, σταθεροποιητές... κι άλλα. Και εκεί είναι που πρέπει να κάνουμε τις αλλαγές, γιατί οι περισσότερες από αυτές τις ουσίες είναι επιβλαβείς... συνδέονται με ασθένειες και αλλεργικές αντιδράσεις ... ακόμη και καρκίνο. Υπάρχουν στη φύση τόσες αγνές και καλές ποιοτικά για τον οργανισμό τροφές, που μπορούν να θωρακίσουν τον οργανισμό. Σε περίπτωση που η παραγωγή ελευθέρων ριζών υπερβεί την προστατευτική ικανότητα του αντιοξειδωτικού συστήματος, το φαινόμενο ονομάζεται οξειδωτική καταστροφή ή αλλιώς «οξειδωτικό στρες» και προκύπτουν μη αναστρέψιμες βλάβες της κυτταρικής δομής. Ο οργανισμός μας διαθέτει φυσική άμυνα εναντίον των ελευθέρων ριζών...ορισμένα ένζυμα με πιο σημαντικά, την υπεροξειδική δισμουτάση (SOD), τη καταλάση και την υπεροξειδάση γλουταθειόνης. Η καλή διατροφή, πλούσια σε βιταμίνες και θρεπτικά, με βιολογικά προϊόντα είναι μια καλή βοήθεια στον οργανισμό μας για την αντιμετώπιση των ελευθέρων ριζών.

Τα εδάφη που γίνεται χρήση φυτοφαρμάκων και χημικών λιπασμάτων, εκτός ότι αφήνουν υπολείμματα στα φυτά και καρπούς, γίνονται φτωχά εδάφη...φτωχά σε ανόργανα συστατικά και παράγουν χαμηλής ποιότητας τροφές τόσο για τον άνθρωπο όσο και για τα ζώα. Η μέθοδος, η συντήρηση, το πλύσιμο, το μαγείρεμα των τροφών...όλα παίζουν ρόλο για να μη χάνονται οι πολύτιμες αντιοξειδωτικές βιταμίνες. Τα τρόφιμα που δεν γίνεται επεξεργασία σ’αυτά, περιέχουν περισσότερες βιταμίνες και ανόργανα συστατικά από τα επεξεργασμένα. Γενικά πρέπει να αποφεύγουμε όσο είναι δυνατόν τους παράγοντες που πυροδοτούν τις ελεύθερες ρίζες. Το σώμα μας παράγει και άλλους αναστολείς των ελευθέρων ριζών, πρόκειται για μόρια, τα οποία σε αντίθεση με τα ένζυμα, δρουν στο εξωτερικό των κυττάρων (ενδογενή στοιχεία) και καθήκον τους είναι να «θυσιάζονται» παραχωρώντας ηλεκτρόνια στα ασταθή μόρια των ελευθέρων ριζών. Τα δύο πιο σημαντικά μόρια είναι το ουρικό οξύ και η σερουλοπλασμίνη. Ο οργανισμός μας όταν δέχεται επίθεση από βακτήρια και αλλεργιογόνες ουσίες αμύνεται παράγοντας (χάρη στα λευκοκύτταρα) ελεύθερες ρίζες, που κατευθύνει εναντίον των εχθρών. Μόλις εξουδετερώνονται οι «εισβολείς», τα λευκοκύτταρα σταματούν να παράγουν ελεύθερες ρίζες. Όταν όμως η λοίμωξη επιμένει ή η αλλεργία συνεχίζεται, συνεχίζεται και η παραγωγή των ελευθέρων ριζών, που εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για τον οργανισμό.