Τραγωδία με νεκρούς Ζιφιούς στη Κρήτη

Ο Ζιφιός ή ραμφοφάλαινα (Ziphius cavirostris) είναι ένα μεγάλο κήτος, το οποίο απαντάται σχεδόν σε όλες τις θάλασσες του κόσμου.  Στην Ελλάδα το συναντάμε στο βόρειο Αιγαίο και το Θρακικό, στο Ιόνιο πέλαγος (Κέρκυρα), αλλά και στη Κρήτη. Tο αρσενικό και το θηλυκό ωριμάζουν σε ηλικία 11 ετών και έχουν μήκος 5-6m. Τις τελευταίες μέρες στη Κρήτη έχουν ξεβραστεί κάποιοι ζιφιοί κι άλλοι ήταν εγκλωβισμένοι σε κόλπους, προκαλώντας ανησυχία. Συγκεκριμένα ένας Ζιφιός εντοπίστηκε εγκαίρως πολύ κοντά στην ακτή στον Κερατόκαμπο, άλλα τρία θηλαστικά εντοπίστηκαν εγκλωβισμένα στα βράχια πολύ κοντά στην ακτή στον Καλικοβρέχτη στα Τέρτσα. Το θαλασσινό νερό στο σημείο που τα ζώα πάλευαν να ξεφύγουν είχε γίνει κόκκινο από τις πληγές τους. Πιθανολογούν ότι η αιτία, που αποπροσανατόλισε τα τέσσερα θαλάσσια θηλαστικά είναι πιθανότατα το σόναρ κάποιου πλοίου ή υποβρυχίου, γιατί δεν έχει ανακοινωθεί κάποια στρατιωτική άσκηση στην Κρήτη. 

Όμως τη Κυριακή 6 Απριλίου, όπως ενημέρωσε η ΜΚΟ «Αρίων» ακόμα δύο νέοι ζιφιοί ξεβράστηκαν στους Καλούς Λιμένες, Ηρακλείου της Κρήτης. Ο ένας ήταν αρσενικός, με μήκος πάνω από πέντε μέτρα και εκβράστηκε νεκρός στη παραλία. Ο δεύτερος ήταν στα ρηχά του κόλπου. Η Δρ. Κομνηνού χθες έκανε νεκροτομεία στο νεκρό ζώο, που κυοφορούσε  και συνέλλεξε δείγματα για εξακρίβωση της αιτίας θανάτου του. Και ο θηλυκός ζιφιός, που προσάραξε νεκρή στις 3 Απριλίου στο Καστρί , Ηρακλείου Κρήτης, κυοφορούσε.   Ο ζιφιός έχει μήκος 5.5-7m και βάρος 3-6 τόνος. Το σώμα του είναι γεροδεμένο, με σκούρο καφέ ή γκρι χρώμα. Τρέφεται με κεφαλόποδα, κυρίως μεγάλα καλαμάρια και ζει σε θάλασσες με μεγάλα βάθη.

Αναμένονται με ενδιαφέρον οι ιστοπαθολογικές αναλύσεις από τα εργαστήρια της Κτηνιατρικής Σχολής του ΑΠΘ πρόκειται να δώσουν περισσότερα στοιχεία για τα αίτια θανάτου των ζιφιών στη Νότια Κρήτη. Άλλες περιπτώσεις είναι η προσπάθεια ανεύρεσης υδρογονανθράκων, ενώ ακόμη επισήμως δεν έχει ανακοινωθεί κάποια ρίψη των χημικών της Συρίας στη Κρήτη. Ο ζιφιός αποφεύγει τον άνθρωπο και τα καράβια, καθώς είναι πολύ ντροπαλός. Λόγω της συμπεριφοράς αυτής, αλλά και του γεγονότος ότι καταδύεται για 30-70 λεπτά σε πολύ μεγάλα βάθη (>1000m), το είδος είναι εξαιρετικά δύσκολο να μελετηθεί. Έτσι, τα περισσότερα στοιχεία για τον ζιφιό προέρχονται από εκβρασμούς πτωμάτων. Αξίζει να σημειωθεί ότι στα πλαίσια έρευνας, στην Κρήτη καταγράφηκαν για πρώτη φορά στο κόσμο οι ήχοι που εκπέμπουν οι ζιφιοί. Τα νεογέννητα των ζιφιών όταν γεννιούνται είναι συνήθως , περίπου 2,70 μ. σε μήκος ( Heyning 2002 , Mead 1984 ). H μέγιστη διάρκεια ζωής για το αρσενικό είναι τα 47 χρόνια, ενώ για το θηλυκό τα 28 χρόνια. H μέση διάρκεια ζωής υπολογίζεται στα 35 χρόνια. 

Ένα κοπάδι ζιφιών αποτελείται συνήθως από 1-7 άτομα, αλλά έχουν καταγραφεί και μεγαλύτερα κοπάδια των 25 ατόμων. Mόνα συνήθως βρίσκονται τα ενήλικα αρσενικά. H εκτόξευση του νερού είναι ευθεία, χαμηλή και το νερό σκορπίζεται. Kάνει βαθιές καταδύσεις και μπορεί να παραμείνει για 30 λεπτά κάτω από το νερό. Ένα είδος φάλαινας, ο ζιφιός, έσπασε το παγκόσμιο ρεκόρ κατάδυσης από θηλαστικό, μένοντας κάτω από το νερό επί δύο ώρες και 17 λεπτά και μάλιστα σε μεγάλα βάθη, σχεδόν τριών χιλιομέτρων, κατακτώντας έτσι το «χρυσό μετάλλιο» στις θαλάσσιες καταδύσεις. Σύμφωνα με το Βιβλίο Ρεκόρ Γκίνες, ένας άνθρωπος έχει αντέξει να κάνει βουτιά διάρκειας το πολύ 22 λεπτών (και βέβαια, ούτε κατά διάνοια σε τέτοιο βάθος). Οι βιολόγοι του αμερικανικού ερευνητικού κέντρου Cascadia, με επικεφαλής τον Γκρεγκ Σορ και την Έριν Φαλκόνε,  έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό βιολογίας "PLoS Βiology", είχαν προσαρμόσει ένα δορυφορικό αισθητήρα σε οκτώ ζιφιούς που κολυμπούσαν στα ανοιχτά της Καλιφόρνια. Η κατάδυση ενός ζιφιού κράτησε 137,5 λεπτά και έγινε σε βάθος έως 2.992 μέτρων. 

Αυτή η επίδοση ξεπερνά ακόμα και αυτές των θαλασσίων ελεφάντων του νότου, που φημίζονται για την ικανότητά τους να κρατούν την αναπνοή τους κάτω από την επιφάνεια του νερού. Το προηγούμενο ρεκόρ κατείχε ένας θαλάσσιος ελέφαντας, που είχε μείνει 120 λεπτά κάτω από το νερό, σε βάθος έως 2.388 μέτρων. Επίσης, οι ζιφιοί (Ziphius cavirostris ή Cuvier’s beaked whales) έχουν πετύχει μια δραστική συρρίκνωση των χώρων αέρα μέσα στα σώματά τους, κάτι που τους επιτρέπει να κατεβαίνουν σε μεγάλα βάθη, χωρίς να συνθλίβονται από την τεράστια πίεση του νερού!