O ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ πραγματοποίησε την πρώτη ολοκληρωμένη γενετική μελέτη της καφέ αρκούδας στην Ελλάδα, γεγονός που αποτελεί σταθμό στην έρευνα της βιολογίας του είδους στη χώρα μας. Η μελέτη, που δημοσιεύεται στο πιο πρόσφατο τεύχος του επιστημονικού περιοδικού Heredity, συντονίστηκε από τον επιστημονικό διευθυντή του ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ, Δρ. Αλέξανδρο Καραμανλίδη και συμμετείχαν κι άλλοι ερευνητικοί φορείς από τη Γερμανία, τη Δανία, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ισπανία, τη Νορβηγία και τη Σλοβενία.
Η μελέτη βασίστηκε σε ανάλυση τριχών, που μαζεύτηκαν από ένα δίκτυο τριχοπαγίδων, οι οποίες τοποθετήθηκαν σε στύλους της ΔΕΗ. Η μεθοδολογία αυτή επινοήθηκε από τον ΑΡΚΤΟΥΡΟ κι είναι μοναδική για τη χώρα μας. Με τον τρόπο αυτό η ερευνητική ομάδα του ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ κατάφερε το διάστημα 2007 - 2010 να μαζέψει περισσότερα από 3.000 δείγματα και μέσω γενετικών αναλύσεων να ταυτοποιήσει 250 αρκούδες. Τα δεδομένα αυτά χρησιμοποιήθηκαν για την παρούσα μελέτη, τα κύρια ευρήματα της οποίας είναι:
1. Στην Ελλάδα υπάρχουν τέσσερις γενετικά διαφοροποιημένοι πληθυσμοί, στη Ροδόπη, στο Βίτσι και στον Βαρνούντα, στη βόρεια Πίνδο (στην περιοχή του Γράμμου) και στην κεντρική Πίνδο (περιοχή Γρεβενών). Οι τρεις τελευταίοι πληθυσμοί επικοινωνούν γενετικά μεταξύ τους, αλλά όχι με αυτόν της Ροδόπης.
2. Ο πληθυσμός της καφέ αρκούδας στην Πίνδο είναι ο πιο υποβαθμισμένος γενετικά πληθυσμός στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων.
3. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια γενετική ανάκαμψη της καφέ αρκούδας στην Πίνδο. Η ανάκαμψη αυτή συντελείται μέσω της ροής γενετικού υλικού (δηλαδή της κίνησης αρκούδων) από Νότο προς Βορρά, από την περιοχή δηλαδή της κεντρικής Πίνδου προς το Γράμμο και από εκεί προς το όρη Βίτσι και Βαρνούντας.
Αρχικά, οι τρεις πληθυσμοί αρκούδων της Πίνδου ήταν απομονωμένοι μεταξύ τους, γεγονός που τους οδηγούσε σταδιακά στη γενετική υποβάθμιση και στην εξαφάνιση. Η διαδικασία αυτή φαίνεται ότι ανακόπηκε από αρκετούς παράγοντες, μεταξύ των οποίων και ο περιορισμός της λαθροθηρίας, αλλά και η αστικοποίηση, που είχε ως αποτέλεσμα να δοθεί περισσότερος ζωτικός χώρος στις αρκούδες. Σημαντικό ρόλο στην προστασία της καφέ αρκούδας στην Ελλάδα διαδραμάτισε ο ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ με τις συστηματικές δράσεις του για την προστασία και αναβάθμιση του βιότοπου της αρκούδας, για τη θεσμοθέτηση μέτρων προστασίας της και την ευαισθητοποίηση των πολιτών.
Παράλληλα, εξασφαλίστηκαν ασφαλή περάσματα για τις αρκούδες σε μεγάλους οδικούς άξονες, όπως η Εγνατία. Όλα τα παραπάνω συντέλεσαν στη συχνότερη επικοινωνία και την ανάμιξη των πληθυσμών αρκούδων στην Πίνδο, που πλέον τείνουν προς τη γενετική ομογενοποίηση. Η γενετική ανάκαμψη των αρκούδων στην Ελλάδα σε συνδυασμό με την πληθυσμική αύξηση που παρατηρείται, μας κάνουν συγκρατημένα αισιόδοξους για την επιβίωση και το μέλλον του είδους στη χώρα μας. Ο πληθυσμός της καφέ αρκούδας στην Ελλάδα είναι πλέον γενετικά και αριθμητικά πιο εύρωστος.
Τα αποτελέσματα αυτής της ερευνητικής προσπάθειας του ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ, σε συνδυασμό με την προηγούμενη του 2015*, που ανέδειξε για πρώτη φορά την πληθυσμική ανάκαμψη της καφέ αρκούδας στην Ελλάδα, προσφέρουν την πρώτη, λεπτομερή, επιστημονικά τεκμηριωμένη εικόνα για την κατάσταση του είδους στη χώρα μας. Τα αποτελέσματα των δύο αυτών ερευνών, που σηματοδοτούν ουσιαστικά την πλήρη χαρτογράφηση της καφέ αρκούδας στην Ελλάδα, πρέπει να αποτελέσουν τη βάση για την αποτελεσματική διαχείριση του είδους στη χώρα μας. Με αυτά τα νέα δεδομένα ο ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ χαιρετίζει την πρόθεση των αρμόδιων αρχών της χώρας μας να προχωρήσουν στην επικαιροποίηση του Σχεδίου Δράσης για την Καφέ Αρκούδα στην Ελλάδα, το οποίο είχε συντάξει ο ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ σχεδόν πριν από δύο δεκαετίες.
Η μελέτη αυτή του ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος «1η Γενετική απογραφή του πληθυσμού της καφέ αρκούδας (Ursus arctos) στην Ελλάδα» του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και με χρηματοδότηση της Vodafone Hellas και του Vodafone Group Foundation. Ο ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ ευχαριστεί θερμά όλους τους εθελοντές, την Εταιρεία Προστασίας Πρεσπών και το Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου Πρεσπών για την πολύτιμη βοήθεια τους στη συλλογή δειγμάτων. Η έρευνα του 2015 στην Πίνδο κατέδειξε ότι ο αριθμός των αρκούδων στη χώρα μας παρουσιάζει αύξηση. Στη διάρκεια της έρευνας καταγράφηκαν 360 άτομα, αριθμός που δείχνει αύξηση του πληθυσμού σε σύγκριση με την προηγούμενη καταμέτρηση που έδειξε 250 αρκούδες. Με βάση τον αριθμό των καταγεγραμμένων ατόμων η επιστημονική ομάδα του ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ υπολογίζει ότι ο ελάχιστος αριθμός των αρκούδων στην Ελλάδα είναι 450.
Δύο ορφανα αρκουδάκια, μόλις λίγων μηνών, φροντίζει ο ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ με στόχο την επανένταξή τους στη φύση. Το ένα είναι ο Λουίτζι, που βρέθηκε την Μεγάλη Εβδομάδα και σώθηκε χάρη στην επέμβαση ενός ευαισθητοποιημένου πολίτη ο οποίος το εντόπισε να περιπλανιέται σε επικίνδυνο αυτοκινητόδρομο. Μαζί του μεγαλώνει και η Σοφία, που βρέθηκε στην Τριανταφυλλιά Φλώρινας που βρέθηκε έπειτα από μία περιπετειώδη επιχείρηση. Τη Δευτέρα 30 Απριλίου κάτοικος της περιοχής ειδοποίησε τον ΑΡΚΤΟΥΡΟ ότι σε αρδευτικό κανάλι στο φράγμα της Τριανταφυλλιάς είχαν εγκλωβιστεί δύο αρκουδάκια και η μητέρα τους, που βρισκόταν στο σημείο, αδυνατούσε να τα βγάλει. Η Ομάδα Άμεσης Επέμβασης (ΟΑΕ) του ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ κινητοποιήθηκε άμεσα και κατάφερε να απεγκλωβίσει τα δύο αρκουδάκια σε μία επικίνδυνη επιχείρηση, καθώς η μαμά αρκούδα παρακολουθούσε από πολύ κοντά.
Την επόμενη μέρα τα δύο αρκουδάκια εμφανίστηκαν και πάλι στην περιοχή, αλλά χωρίς τη μητέρα τους. Η ΟΑΕ του ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ ενημερώθηκε από την Αστυνομία, μετέβη στο σημείο και παρέμεινε για αρκετές ώρες προκειμένου να κρατήσει τα αρκουδάκια μακριά από τον κόσμο που λόγω της Πρωτομαγιάς βρισκόταν στην περιοχή. Το απόγευμα τελικά κινήθηκαν προς το δάσος και στη συνέχεια η ΟΑΕ αποχώρησε, ενημερώνοντας το Δασαρχείο για τις κινήσεις που έγιναν. Τα ξημερώματα της επόμενης ημέρας, όμως, ο ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ ειδοποιήθηκε εκ νέου από το Δασαρχείο και τη Θηροφυλακή ότι το ένα από τα δύο αρκουδάκια κυκλοφορούσε μόνο του στο ίδιο σημείο. Η πολύωρη περιπλάνησή του χωρίς τη μητέρα του και, κατ’ επέκταση, η αδυναμία σίτησής του ήταν επικίνδυνη για τη μικρή αρκούδα. Έτσι, μεταφέρθηκε άμεσα στον κτηνιατρικό σταθμό του ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ, όπου οι φροντιστές την τάισαν γάλα και την περιέθαλψαν για λίγες ώρες.
Το απόγευμα της ίδιας μέρας αποφασίστηκε να γίνει μία ύστατη προσπάθεια επανασύνδεσης της μικρής αρκούδας με τη μητέρα της. Η ΟΑΕ, παρουσία εκπροσώπου του Δασαρχείου, έστησε ένα ξύλινο κλουβί στο σημείο που βρέθηκε το αρκουδάκι και, αφού το τάισε, το άφησε το βράδυ με την ελπίδα να εμφανιστεί η μητέρα του και να το πάρει. Παράλληλα, στήθηκαν και κάμερες παρακολούθησης στα πλαϊνά δέντρα. Δυστυχώς η προσπάθεια δεν είχε αποτέλεσμα και το πρωί της Πέμπτης 3 Μαΐου το αρκουδάκι μεταφέρθηκε οριστικά στις εγκαταστάσεις του ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ. Η Σοφία, όπως ονομάστηκε, θα μεγαλώσει μαζί με τον Λουίτζι και την άνοιξη του 2019 θα έχει μία δεύτερη ευκαιρία να γυρίσει στη φύση. Τα δύο αρκουδάκια θα επανενταχθούν στο φυσικό τους περιβάλλον, ακολουθώντας το παράδειγμα του Τζον και του Νικήτα που μεγάλωσαν και απελευθερώθηκαν μαζί το 2012. Τις πρώτες μέρες η Σοφία ήταν επιφυλακτική με τον Λουίτζι, αλλά σύντομα εξοικειώθηκε μαζί του και άρχισαν τα παιχνίδια. Μάλιστα δείχνει να είναι και πιο άγρια από εκείνον, δείγμα ενθαρρυντικό για την επίτευξη του τελικού σκοπού επανένταξής της.
Ο ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ είναι η μοναδική οργάνωση στα νότια Βαλκάνια που διατηρεί Πρόγραμμα Επανένταξης Ορφανών Αρκούδων. Το πρόγραμμα αυτό υλοποιείται στις εγκαταστάσεις του Διεθνούς Περιβαλλοντικού Κέντρου που δημιουργεί ο ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ με την υποστήριξη του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. Δύο ακόμη αρκούδες σκοτώθηκαν σε τροχαία ατυχήματα, ανεβάζοντας τον αριθμό των θυμάτων στα τέσσερα μέσα στο 2018. Το πρώτο ατύχηχημα συνέβη τις πρωινές ώρες της Πέμπτης 29 Μαρτίου στον Αετό Φλώρινας. Στο πιο πρόσφατο, στις 25 Απριλίου, στην επαρχικά οδό Έδεσσας-Φλώρινας, μία νεαρή αρκούδα βρέθηκε νεκρή στο οδόστρωμα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου