Το μικρόβιο που αντέχει στα "καθαρά δωμάτια"

Κυκλοφορείτε σε έναν ειδικά αποστειρωμένο χώρο και είστε σίγουροι ότι με όλα τα μέτρα, που έχουν παρθεί δεν υπάρχουν μικρόβια. Κι όμως οι επιστήμονες ανατρέπουν αυτά τα δεδομένα με την καταχώριση ενός μικροβίου στη λίστα ανακάλυψης των 10 νέων ειδών στον πλανήτη. Πρόκειται για ένα μικρόβιο, που βρέθηκε στο πάτωμα δύο ειδικά αποστειρωμένων χώρων, που χρησιμοποιούνται για επιστημονική έρευνα ή μεταποίηση και μάλιστα σε δύο απομακρυσμένες περιοχές του πλανήτη σε απόσταση μεταξύ τους, στις ΗΠΑ και τη Γαλλική Γουιάνα. Πρόκειται για «καθαρά δωμάτια» της NASA. Πάντα οι χώροι όπου προετοιμάζονται διαστημικές αποστολές διατηρούνται όσο καθαρότεροι γίνεται προκειμένου να μην υπάρχει σκόνη, που μπορεί να επηρεάσει τα όργανα, αλλά και να μην υπάρχουν γήινα μικρόβια, που θα μπορούσαν δυνητικά να μολύνουν τον Άρη ή άλλα εξωγήινα περιβάλλοντα. Ο αέρας ξηραίνεται και οι επιφάνειες καθαρίζονται με απολυμαντικά και υπεριώδη ακτινοβολία, ενώ τα ίδια διαστημικά σκάφη αποστειρώνονται με υπεροξείδιο του υδρογόνου και θέρμανση. Επιπλέον, τα καθαρά δωμάτια δεν περιέχουν θρεπτικά συστατικά για την ανάπτυξη μικροβίων.

Κι όμως αυτό το μικρόβιο άντεξε και προκάλεσε το επιστημονικό ενδιαφέρον. Πρόκειται για το Tersicoccus phoenicis, που δηλαδή ονομάστηκε «ο καθαρός κόκκος του Φοίνικα» -«καθαρός», επειδή ανακαλύφθηκε σε καθαρά δωμάτια της NASA, αλλά και «του Φοίνικα», αφού το μικρόβιο ανακαλύφθηκε στο πάτωμα της αίθουσας όπου ετοιμαζόταν η αποστολή Phoenix Mars Lander το 2007. Μάλιστα το μικρόβιο Tersicoccus phoenicis βρέθηκε και στο διαστημικό κέντρο της ESA (Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Διαστήματος) στο Κουρού της Γαλλικής Γουιάνας, περίπου 4.000 χιλιόμετρα μακριά από την εγκατάσταση της NASA. Οι ερευνητές της NASA ενημέρωσαν ότι τα δύο εξωτικά είδη βακτηρίων βρέθηκαν στα αποστειρωμένα εργαστήρια, όπου συναρμολογούνται διαστημικά σκάφη κι όπως χαρακτηριστικά είπαν: “Ξηραίνουμε την ατμόσφαιρα, καθαρίζουμε όλες τις επιφάνειες με χημικά και τέλος αποστειρώνουμε το χώρο με υπεριώδη ακτινοβολία. Αυτό που μένει είναι ορισμένα από τα πιο ανθεκτικά μικρόβια του κόσμου, πιθανώς ικανά να ζήσουν και στο Διάστημα, όπως το Tersicoccus phoenicis. H τελευταία ανακάλυψη παρουσιάζεται στην επιθεώρηση «International Journal of Systematic and Evolutionary Microbiology» και αφενός δείχνει πόσο ανθεκτική είναι η ζωή στη Γη, αφετέρου δίνει μια εικόνα για τα μικρόβια, που ενδέχεται να ανακαλύψουμε μια μέρα σε εξωγήινα περιβάλλοντα.

Η δημοσίευση του Βαϊσαμπαγιάν και των συνεργατών του αφορά την ανακάλυψη του νέου είδους βακτηρίου στα καθαρά δωμάτια μιας αμερικανικής και μιας ευρωπαϊκής διαστημικής αποστολής. Ο Πάραγκ Βαϊσαμπαγιάν του Εργαστηρίου Αεριώθησης (JPL) της NASA της Καλιφόρνια δήλωσε: «Θέλουμε να κατανοήσουμε καλύτερα αυτά τα μικρόβια, καθώς οι ικανότητες με τις οποίες προσαρμόζονται στα καθαρά εργαστήρια δεν αποκλείεται να τους επιτρέπουν να ζουν και μέσα σε διαστημικά σκάφη». Και συνέχισε: «Βρίσκουμε αρκετά μικρόβια σε καθαρά δωμάτια επειδή καταβάλλουμε μεγάλη προσπάθεια για να τα εντοπίσουμε. Τα ίδια μικρόβια μπορεί να βρίσκονται στο χώμα έξω από το καθαρό δωμάτιο, δεν θα μπορούσαμε όμως να τα αναγνωρίσουμε επειδή κρύβονται από τους πολύ μεγαλύτερους αριθμούς άλλων [πιο συνηθισμένων] μικροβίων». Μέχρι σήμερα το Tersicoccus phoenicis δεν έχει αναγνωριστεί σε κανένα φυσικό περιβάλλον, δεν αποκλείεται όμως να ζει σε σπηλιές, ερήμους ή άλλα περιβάλλοντα με χαμηλά επίπεδα θρεπτικών συστατικών. 

 

Εδώ συναρμολογούνται διαστημικά σκάφη στο Jet Propulsion Laboratory της NASA.

Η ανακάλυψη του «καθαρόκοκκου του Φοίνικα» έρχεται να προστεθεί στην ανακάλυψη ενός άλλου είδους βακτηρίου, του Paenibacillus phoenicis, από ερευνητές του JPL. Το μικρόβιο έχει εντοπιστεί μόνο σε δύο περιβάλλοντα: ένα καθαρό δωμάτιο της NASA στη Φλόριντα και μια τρύπα γεώτρησης σε βάθος 2,1 χιλιομέτρων μέσα σε ένα ορυχείο μολυβδαίνιου στο Κολοράντο. Ως γνωστό ένα κουταλάκι χώμα από τον κήπο θα είχε χιλιάδες περισσότερα είδη μικροβίων και δισεκατομμύρια περισσότερα μικρόβια, από ένα ολόκληρο καθαρό δωμάτιο. Ο αριθμός των μικροβίων στο σώμα μας είναι 10πλάσιος από τα κύτταρα του οργανισμού μας. Είμαστε ένα κινητό οικοσύστημα, καθώς το σώμα μας είναι ένα «όχημα», πάνω στο οποίο ζουν και με το οποίο μετακινούνται συνεχώς τα μικρόβια. Στο έγκυρο επιστημονικό περιοδικό SCIENTIFIC AMERICAN υπήρξε πριν από καιρό ένα κατατοπιστικό άρθρο για τα μικρόβια, που «κουβαλάμε», παθογόνα και ωφέλιμα. Κατοικούν στο δέρμα μας, στο στόμα, στο στομάχι, στο έντερο και στα γεννητικά μας όργανα...παντού! Μια απλή χειραψία μας μπορεί να μας προσφέρει μερικές χιλιάδες ή εκατομμύρια σφαιρικά κύτταρα σταφυλόκοκκου, βεντουζοειδή κύτταρα Πιτυόσπορου, ραβδόμορφα Κορυνεβακτήρια και κυλινδρικά κύτταρα Τριχόσπορου.

Πάμπολλα μικρόβια ενδημούν στο πεπτικό  σύστημα...π.χ. το Λακτοβάκιλλο, το Στρεπτόκοκκο, το Ελικοβακτήριο του πυλωρού, το «εύθραυστο» Βακτηριοειδές, καθώς και το Θήτα-Γιώτα-Ομικρον....κ.α.  Το αβλαβές Εσερίχια Κόλι ενδημεί στο έντερο του ανθρώπου, το διαθέτει ο καθένας μας και παράγει τη βιταμίνη Κ2 εμποδίζοντας την εγκατάσταση άλλων παθογόνων βακτηρίων μέσα στο έντερο. Ενδιαφέρον έχουν και οι δημοσιεύσεις ότι οι διαφορές ανάμεσα στους ανθρώπους οφείλονται σε ένα μεγάλο ή μικρότερο ποσοστό στα γονίδια των μικροβίων, που φέρουν.  Και καταλήγουν...αν είναι έτσι, τότε δεν είμαστε εμείς οι κύριοι της μοίρας μας αλλά … η μικροβιακή πανίδα, αφού τα μικρόβια είναι αριθμητικά δεκαπλάσια από τα κύτταρα του ίδιου του οργανισμού μας.