Ζώντας στον ΓΕΡΑΚΑ, ΑΤΤΙΚΗΣ

LIVING in GERAKAS, ATTICA

Ζω και μεγάλωσα στο Γέρακα Αττικής, ένα όμορφο προάστιο της Αθήνας, που το είδα να μεταμορφώνεται από μια καταπράσινη περιοχή σε μια πανέμορφη ήσυχη πόλη. Με έφεραν οι δικοί μου στο Γέρακα σε ηλικία 2 ετών, να ζήσω μέσα στους αμπελώνες και τα αγριολούλουδα. Ευτυχώς ακόμη και σήμερα το 2013,  υπάρχουν άκτιστες εκτάσεις και χώροι πρασίνου. Οι Δήμοι, που περιβάλλουν το Γέρακα είναι η Αγία Παρασκευή, το Χαλάνδρι, τα Βριλήσσια, η Πεντέλη, τα Γλυκά Νερά, η Παλλήνη και η Ανθούσα. 

Πλατεία Μακεδονίας Γέρακας

Μέχρι τα τέλη του 1970 οι περισσότερες εκτάσεις της περιοχής καλύπτονται από αγροικίες των Παιανέων, ενώ το 1980 αποσπώνται από την Παιανία και αναγνωρίζονται ως Κοινότητα Γέρακα της Ανατολικής Αττικής. Η ονομασία της νεοσύστατης διοικητικής οντότητας προκύπτει έπειτα από άτυπο δημοψήφισμα μεταξύ των 3 ονομάτων των οικισμών, που την αποτελούν: "Γέρακας", "Σταυρός" και "Γαργηττός".

 

Μέσα στα επόμενα 10 χρόνια βλέπω στη περιοχή μου, που ακόμη είχε στάνες ζώων και κατέβαιναν άγρια ζώα (αλεπούδες..) από τη Πεντέλη, να έρχονται τόσοι να κατοικήσουν ώστε το 1990 αναγνωρίζεται ως Δήμος Γέρακα. Ο Γαργηττός (γνωστός στο μεσαίωνα ως Καρηττός ή Καρυττός) στην αρχαιότητα ήταν αττικός δήμος της Αιγιήδος φυλής, που τοποθετείτο στη μεσόγαια χώρα, σύμφωνα με τη διοικητική διαίρεση του Κλεισθένους τον 6ο αιώνα π.Χ.

Λεωφόρος Εθνικής Αντιστάσεως Γέρακα

Σήμερα η πόλη των 11.000 στρεμμάτων απλώνεται σε υψόμετρο 190 - 374 μέτρων προσδίδοντάς της ταυτόχρονα το χαρακτήρα πεδινής, αλλά και ορεινής περιοχής. Τα διοικητικά όρια του δήμου εκτείνονται από το Σταυρό της Αγίας Παρασκευής μέχρι και τους πρώτους λοφίσκους του Πεντελικού, γνωστούς ως λόφους «Κουφού» και «Δέσης», σε απόσταση 12 χιλιομέτρων βορειοανατολικά των Αθηνών και μόλις 2 χιλιόμετρα δυτικά της Παλλήνης. Κατά την απογραφή του 2001 εμφάνιζε 13.990 κατοίκους, ενώ το 2008, μετά την οικοδομική δραστηριότητα με φρενήρεις ρυθμούς, μετρά περί τους 30.000  (2.727 κάτοικοι / χμ2).

 

Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Κ Α 

ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

Πολύ πριν τη μεταρρύθμιση του Κλεισθένους, η συγκεκριμένη περιοχή φαίνεται να γνώριζε άνθιση εντός του συνασπισμού των Αχαρνών – Γαργηττού – Παλλήνης - Παιανίας. Ο συνασπισμός λαμβάνει χώρα σε θέση σημαντική, καθότι αποτελεί πέρασμα από το μεγάλο άστυ προς την πεδιάδα, που οριοθετούν τα αττικά βουνά, παρέχοντας δίοδο προς την ανατολική ακτή. Θεωρείται δε τόπος καταγωγής του αρχαίου ιστορικού Επίκουρου.

 Όπως και σήμερα είναι μια ταχέως αναπτυσσόμενη πόλη της Βόρειας Μεσογαίας και ταυτόχρονα ανατολική πύλη εισόδου από το λεκανοπέδιο των Αθηνών προς την πεδιάδα των Μεσογείων. Ο Γέρακας είναι οικοδομημένος σε μια ιδιαιτέρως κομβική θέση ανάμεσα στους ορεινούς όγκους Υμηττού και Πεντέλης και διοικητικά υπάγεται στη Νομαρχία Ανατολικής Αττικής. 

 Τον 6^ο αι. π.Χ. η θρησκευτική και πολιτική συμμαχία εστιάζεται γύρω από το περίφημο Ιερό της Παλληνίδος Αθηνάς, μεγαλοπρεπή ναό, όπου λατρεύεται η αμφιβόητη προστάτιδα του αττικού κράτους, συγκεντρώνοντας το σεβασμό, καθώς και το λατρευτικό και συνάμα εμπορικό ενδιαφέρον της ευρύτερης περιοχής. Ερείπια του αρχαίου ναού Παλληνίδος Αθηνάς κείτονται στην οδό Ανδρούτσου, ενώ από τον 5ο αιώνα π.Χ. και μέχρι την ρωμαϊκή κατάκτηση, ευρήματα γύρω από το Σταυρό μαρτυρούν τον εποικισμό της ευρύτερης περιοχής.

Το Ιερό της Παλληνίδος Αθηνάς είναι  ναός ομόλογος εκείνου του Ποσειδώνος στο Σούνιο, της Νεμέσεως στο Ραμνούντα και του Ηφαίστου στην Αρχαία Αγορά των Αθηνών. Συνδέεται δε με λίθινες οδικές αρτηρίες με την Αθήνα και λοιπές πόλεις της Αττικής. Το 546 π.Χ. το Ιερό μέλλει να σηματοδοτηθεί από ιστορικά γεγονότα, με τον Πεισίστρατο και τους οπαδούς του να συγκρούνται ενάντια στους πολέμιους της εγκατάστασης της τυραννίδος στην Αθήνα. 

Σύμφωνα με τον ιστορικό Ηρόδοτο, για τρίτη φορά αποπειράται ο επιβουλευόμενος τύραννος να καταλάβει την εξουσία, που του είχαν στερήσει οι αντίπαλοί του, οι Αλκμεωνίδες. Και ενώ οι δύο στρατοί βρίσκονται στρατοπαιδευμένοι στη σύμπτυξη των ορεινών απολήξεων Βριληττού και Υμηττού, ο Αμφίλυτος, μάντης του Ιερού εμφανίζεται μπροστά στον Πεισίστρατο και του δίνει χρησμό λέγοντάς του ότι έχει την εύνοια της Θεάς Αθηνάς. Ο Πεισίστρατος σίγουρος για τη νίκη του αποφασίζει να αιφνιδιάσει τους αντιπάλους του επιτιθέμενος την κατάλληλη στιγμή, τρέποντάς τους σε φυγή.

γήπεδο skating

Στα περίχωρα του Γαργηττού και της Παλλήνης, όπου έλαβε χώρα η μάχη, εγκαθίστανται νεκροταφεία με επιτύμβιες στήλες σε κάθε τάφο προς τιμήν των νεκρών, οι οποίοι θάβονται μαζί με τα αγαπημένα του κειμίλια, όπως αγγεία, κοσμήματα και νομίσματα.  Μετά τη μεγαλοπρεπή νίκη του, τιμά του πεσόντες ανεγείροντας επιτύμβιο μνημείο στο χώρο της μάχης. Ο Πεισίστρατος πλέον μετακινείται στην Αθήνα και εγκαθιστά την τυραννίδα.

Μετά το θάνατο του Πεισιστράτου το 527 π.Χ., ο Κλεισθένης, εξέχουσα πολιτική προσωπικότητα της εποχής, επιχειρεί να λύσει την τυρρανίδα, εν μέσω συρράξεων μεταξύ Αθηναίων και Σπαρτιατών, χωρίς να απουσιάζουν και οι εκστρατείες των Χαλκιδέων και των Θηβαίων (Βοιωτών). Με το νέο πολιτειακό σύστημα του Κλεισθένους, με πρόθεση την επικράτηση της ισηγορίας και ισονομίας, καταργούνται οι θεσμοί των γενών και των φυλών, ενώ εφαρμόζεται μια νέα πολιτειακή δομή με βάση τον τοπογραφικό προσανατολισμό. Οι τέσσερις παλαιές ιωνικές φυλές καταργούνται και αντικαθίστανται από δέκα τεχνητές και τα ονόματά τους προέρχονται από τους επωνύμους ήρωες της Αττικής.

Το όρος Πεντέλη δεσπόζει βόρεια του Γέρακα και φαίνεται από παντού

Ο κάτοικος της περιοχής ονομαζόταν Γαργήττιος, ενώ ο δήμος τιμούσε με το όνομά του τον τοπικό ήρωα Γαργηττό, που σύμφωνα με ιστορικές μαρτυρίες ήταν ένας από εκείνους που ήλθαν στην Πελοπόννησο από την Ασία μαζί με το Λυδό Πέλοπα (σύμφωνα με τον ιστορικό Παυσανία ήταν πατέρας του Ίωνα).  Η λέξη Γαργηττός πιθανόν να ετυμολογείται από το αρχ. ελληνικό «γάργα», που σημαίνει την μαύρη λεύκα, ένα είδος λεύκας με σκουρόχρωμα φύλλα και κορμό.

 Με τον Διοικητικό Χάρτη Κλεισθένους, η επικράτεια της Αττικής χωρίζεται σε τρεις ζώνες, κάθε μια χωρίζεται σε δέκα τριττύες. Δέκα τριττύες τοποθετούνται περί το άστυ των Αθηνών, δέκα αποτελούν τις παραλίες και δέκα τη μεσογαία. Η τοποθεσία του Γαργηττού έγκειται στην καρδιά της μεσογαίας (μεταξύ Φλύας-Δεκέλειας - Αφιδνών και Αγνούντος). Η έκταση ονομάστηκε μεσογαία καθότι, σύμφωνα με τα διοικητικά όρια της Αθήνας, βρίσκεται ακριβώς στο μέσον της γης, με τη Μεγαρίδα να υπάγεται στη Βοιωτία, την Ωρωπία στην Εύβοια, ενώ το Λαύριο να αποτελεί παραλιακή έκταση των Αθηνών στα ανατολικά και η Ελευσίνα στα δυτικά.

Κάθε τριττύς περιείχε ένα αριθμό δήμων, τέτοιο ώστε να υπάρχει ίση κατανομή του πληθυσμού. Οι κάτοικοι παίρνουν το όνομα του δήμου στον οποίο κατοικούν και παύουν να αποκαλούνται Αθηναίοι. Ο Δήμος Γαργηττού συμμετέχει στην Αθηναϊκή Πολιτεία, στέλνοντας 4 βουλευτές για να τον εκπροσωπήσουν. Σύμφωνα με τον καταγόμενο εκ του Γαργηττού ιστορικό Επίκουρο, στην περιοχή του ετάφη το νεκρό σώμα του Ευρυσθέα, αντιπάλου του Ηρακλή, που κέρδισε τη βασιλεία στις Μυκήνες μετά από μάχη στο Μαραθώνα, όπου ετάφη η κεφαλή του.

 

Παράλληλα, οι Παλλαντίδες, 50 γιοι του Πάλλαντος, αδελφού του Αιγέα, διεκδικούν από το Θησέα, γιο του Αιγέα, τη βασιλεία της ισχυρής πόλεως των Αθηνών,  αφού δεν αναγνωρίζουν ποτέ ως νόμιμο διάδοχο του αττικού θρόνου. Ο Θησέας μετακινείται στην Κρήτη και οι Παλλαντίδες συμπεραίνουν, πως δε θα επιστρέψει ξανά. Όταν ο Θησέας επιστρέφει στην Αττική από τον Άδη, πληροφορούμενος στο Γαργηττό την κυριαρχία των Παλλαντίδων και τη μεταφορά της έδρας του κράτους στην Παλλήνη, καταριέται τους Αθηναίους και αυτοεξορίζεται στην Κρήτη. Αργότερα όμως ξαναεγκαθίσταται στην Αθήνα και οι Παλλαντίδες αποφασίζουν να καταλάβουν μόνιμα το θρόνο. 

οδός Γαργηττού

Χωρίζονται λοιπόν σε δύο ομάδες και κυρήττουν τον πόλεμο. Η μία βαδίζει με επικεφαλής τον Πάλλαντα περιμένοντας το Θησέα στη νοτιοανατολική διέξοδο του Υμηττού, στο Σφηττό, ενώ η δεύτερη στήνει ενέδρα στη βορειοανατολική είσοδο στο Γαργηττό. Ο Θησέας  πληροφορείται τα σχέδιά τους από τον κήρυκα Λεώ και με μια αιφνιδιαστική επίθεση κατορθώνει να εξοντώσει την ομάδα του Γαργηττού και να διασκορπίσει τη δεύτερη ομάδα του Σφηττού. Ο Θησέας επίσημα πλέον, εδραιώνει την επικράτησή του στην πόλη των Αθηνών και κερδίζει ξανά το σεβασμό των Αθηναίων.

η Πηγή Γέρακα .. τώρα έχει στερέψει η βρύση

 

ΜΕΣΑΙΩΝΑΣ

Κατά το μεσσαίωνα, η περιοχή αποκαλείτο Καρυττός,  τοπίο έντονης θρησκευτικής δράσης, όπου διασώζεται μέχρι και σήμερα ο Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου (μαρμαράδικα Πατήματος), που χρησιμοποίησε ο Άγιος Τιμόθεος ως ασκηταριό ενόσω κτιζόταν η Μονή της Πεντέλης. Ο Μεγάλος Λογοθέτης Ιέρακας φαίνεται να κατείχε μεγάλες εκτάσεις της περιοχής το 16ο αιώνα μ.Χ. που βρίσκονταν υπό ιδιοκτησιακή αμφισβήτηση από τον ιδρυτή της Ιεράς Μονής Πεντέλης Τιμόθεο και την Αγία Φιλοθέη. 

 Τελικά παραχωρήθηκαν οι εκτάσεις εκ μέρους του Ιέρακος και χάριν αυτού δόθηκε το όνομα στο χωριό, που αναπτύχθηκε στην περιοχή, Γέρακα. Ο Άγιος Τιμόθεος επιχειρώντας να προσδώσει οικονομική αυτοτέλεια στην Ιερά Μονή Πεντέλης εκδιώχνει τους σαρακατσάνηδες βοσκούς από το Πεντελικό και το Γαργηττό, όπου περνούσαν τις δύσκολες χειμερινές νύχτες και τους εκτοπίζει στο σημερινό Κορωπί. Μεσαιωνικό ασκηταριό αφιερωμένο στον Άγιο Νικόλαο στο Γαργηττό (θέση Πάτημα). 

σχολικά συγκροτήματα Γέρακα

 Στη νεότερη ιστορία του ο Γαργηττός αποτελεί αγροικία ουσιαστικά της Επάνω Παιανίας, κτήματα που χρησιμοποιούνται από αρβανίτες γεωργούς, αλλά και για τη λειτουργία μαρμαράδικων από Έλληνες νησιώτες κατά την περίοδο, που ανθούν τα λατομεία του Πεντελικού. 

Σήμερα, ο Γαργηττός αποτελεί βόρεια συνοικία της πόλης του Γέρακα, στις υπώρειες της Πεντέλης, στη βόρεια μεσογαία. Σημείο αναφοράς αποτελεί το μοναστήρι του Αγίου Νεκταρίου του Πατριαρχείου Αλεξάνδριας στον Γαργηττό, το οποίο έχει επισκεφτεί και ο ίδιος ο πατριάρχης Αλεξανδρίας και το οποίο συγκεντρώνει πιστούς από όλη την Ελλάδα και κυρίως Αιγυπτιώτες Έλληνες.

 

 ΣΗΜΕΡΑ

Λεωφόρος Μαραθώνος προς Σταυρό

 Το κέντρο του Δήμου Γέρακα εντοπίζεται γύρω από την Πλατεία Μακεδονίας, βόρεια της Λεωφόρου Μαραθώνος, η οποία αποτελεί σημείο συνάντησης των κατοίκων, μεγάλη ακρετά και πανέμορφη. Πολιούχος του Γέρακα είναι ο Άγιος Ιωάννης.  Γνωστές συνοικίες που απαρτίζουν την πόλη του Γέρακα, εκτός από το Κέντρο Γέρακα, είναι ο Σταυρός, ο Γαργηττός, το Πάτημα, η Μπαλάνα και η ορεινή συνοικία της Δέσης. 

Πλατεία Μακεδονίας Γέρακα

Η εμπορική αξία της περιοχής εκτείνεται κυρίως κατά μήκος της Λεωφόρου Μαραθώνος, στην οποία συγκεντρώνεται και η βιομηχανική και επιχειρηματική δράση.

ναός Αγίου Ιωάννου Προδρόμου

Ο επισκέπτης συναντά στην περιοχή τους βυζαντινούς ναούς του Αγίου Δημητρίου στην οδό Αιτωλίας, των Αγίων Θεοδώρων, του Αγίου Γεωργίου στην οδό Αττικής, Αγίων Πάντων στην οδό Αγ. Νεκταρίου, Αγίου Ιωάννου Θεολόγου στην οδό Αγίου Ιωάννου και Μιαούλη. 

ναός Αγίων Θεοδώρων

Η πόλη του Γέρακα είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ιστορική πορεία του πεντελικού τοπίου και της Ιεράς Μονής αυτού, ως τόπος ασκητικής δράσης των μοναχών, αλλά και ως καταφύγιο τις χειμερινές νύχτες για τους βοσκούς του όρους.

Λεωφόρος Μαραθώνος προς Παλλήνη

Από το 2004 και έπειτα, οι Ολυμπιακοί Αγώνες της Αθήνας αφήνουν ως παρακαταθήκη σημαντικά συγκοινωνιακά έργα που καθιστούν το Γέρακα προνομιούχο και δίνουν το ερέθισμα για μαζική οικιστική αξιοποίηση των εκτάσεων της περιοχής. Ορισμένα από τα έργα οδικού δικτύου είναι η Αττική Οδός, η Περιφερειακή Υμηττού, καθώς και η σύνδεση με τους Σταθμούς του Μετρό και του Προαστιακού Σιδηροδρόμου "Δουκίσσης Πλακεντίας" και "Παλλήνη". Επιπλέον πραγματοποιείται διαπλάτυνση της Λεωφόρου Μαραθώνος, ενώ χαράσσεται και η Νέα Λεωφόρος Σπάτων, βοηθώντας αρκετά στην αποσυμφόρηση της περιοχής.

Δημαρχείο Γέρακα

 Η γη του Γέρακα διακρίνεται για σκοπούς οικονομικής αποτίμησης σε 5 ζώνες. Οι αντικειμενικές αξίες των ζωνών κυμαίνονται σε παραπλήσια επίπεδα με την Παλλήνη και τα Γλυκά Νερά. Συγκεκριμένα, το 2006 κινούνταν μεταξύ € 1.050 - 1.300 / τ.μ., ενώ το 2007 μεταξύ € 1.250 - 1.550 / τ.μ., παρουσιάζοντας μια άυξηση της τάξης του 19%-19,23%. Οι τιμές εκκίνησης στις εκτός σχεδίου περιοχές ορίζονται στα € 700 / μ2 για κατοικία, € 980 / μ2 για μονοκατοικία και στα € 600 / μ2 για επαγγλεματική στέγη. Οι εμπορικές αξίες σπάνε το φράγμα των € 2.000 / τ.μ. ακολουθώντας την πορεία γειτονικών Δήμων, αγγίζοντας τα € 2.200 - 2.800 / τ.μ.

Κεντρικά γραφεία της Εθνικής Τράπεζας Ελλάδος στο Γέρακα επί λεωφ.Γαργηττού

Στα μειονεκτήματα της περιοχής συγκαταλέγεται η κωλυσιεργεία του αποχετευτικού συστήματος και κάποια προβλήματα ρυμοτομικού χαρακτήρα. Σημαντικός  αναδεικνύεται και ο τοπικός πολιτιστικός σύλλογος "Η Πηγή" που συμβάλλει στην ανάδειξη και την ανάπτυξη της περιοχής. Ο Γέρακας εντάσσεται επιπλέον στην αναπτυξιακή επιχείρηση "Μαραθώνιος Αναπτυξιακή" της Βόρειας Μεσογαίας, που διατρέχει η Λεωφόρος Μαραθώνος με λοιπά μέλη την Ανθούσα, την Παλλήνη, τα Γλυκάνερα, τα Σπάτα, τη Ραφήνα, Νέα Μάκρη και το Μαραθώνα.

το βαγόνι - γραφεία του Συλλόγου Γυναικών Γέρακα, ΕΡΓΑΝΗ

Τους θερινούς μήνες λειτουργεί ο ΣΙΝΕ ΓΕΡΑΚΑΣ (ΔΗΜ. ΚΙΝ/ΦΟΣ), Μιλτιάδου & Γαργηττού, Γέρακας (δίπλα στο κολυμβητήριο). Στην περιοχή εδρεύει και το μοναδικό βρετανικό κολλέγιο της Αθήνας, το οποίο συγκεντρώνει μαθητές από όλα τα βόρεια προάστια και κυρίως από οικογένειες διπλωματών.

 

 Στα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της περιοχής συγκαταλέγεται η καλή ρυμοτομία σε αντίθεση με μερικές γειτονιές του Γέρακα και το μοντέρνο ύφος των κατασκευών που οικοδομούνται. Ο Γέρακας φιλοξενεί σύγχρονα σχολεία, αθλητικά κέντρα και γήπεδα, παιδικές χαρές, πολιτιστικό κέντρο,  καθώς και πολλές νέες πλατείες.

Πολιτιστικό Κέντρο Γέρακα

 

η ροζ τριανταφυλλιά της γειτόνισσας μου, οδός Λήμνου ΓΕΡΑΚΑΣ