Ετοιμάζοντας τη βαλίτσα μου για
τη τελευταία απόδραση διακοπών αυτού του καλοκαιριού, ήρθε ένα e-mail από έναν
Ινδό στη καταγωγή, που ασχολείται με τη μόδα και με μη τοξικά - φυσικά υφάσματα
για κάποια συνεργασία. Ναι, η «πράσινη» μόδα ή sustainable fashion ή
organic fashion είναι γενικά η οικολογική μόδα, που ονομάζουν ecofashion διεθνώς
και φυσικά είναι η όσο το δυνατόν πιο φιλική στο περιβάλλον μόδα. Αποτελεί μια συνεχώς
αναπτυσσόμενη φιλοσοφία design και trend βιωσιμότητας για το περιβάλλον με σκοπό να δημιουργήσει ένα σύστημα,
το οποίο θα λειτουργεί με τους όρους του environmentalism και Κοινωνικής Ευθύνης.
Η ίδια η sustainable fashion (βιώσιμη μόδα) αποτελεί μέρος της
μεγαλύτερης τάσης για sustainable design (βιώσιμο σχεδιασμό), όπου το κάθε προϊόν δημιουργείται και παράγεται
λαμβάνοντας υπ’όψιν την περιβαλλοντική και κοινωνική επιβάρυνση καθ’όλη τη
διάρκεια ζωής του, συμπεριλαμβανομένου και το "carbon footprint"... δηλαδή το «αποτύπωμα» του σε σχέση με τις εκπομπές
αερίων.
Η οργανική μόδα αναφέρεται ως μια
ειδική κατηγορία σε ρούχα και αξεσουάρ, όπου δεν γίνεται χρήση χημικών για τη
παραγωγή του και έχουν τις λιγότερες επιπτώσεις στο περιβάλλον. Έχει ήδη γίνει μόδα
το λεγόμενο organic και recycled clothing, ρούχα φτιαγμένα από ανακυκλώσιμα
υλικά, αλλά κι από ένα ευρύ φάσμα οικολογικών υλικών, που πια είναι διαθέσιμα
κι όλα αυτά μαζί μπαίνουν κάτω από την ομπρέλα του λεγόμενου eco fashion.
Θαυμάζουμε τα τελευταία χρόνια
την Livia Firth
για τις επιλογές της, τις συλλογές της Stella McCartney κι άλλες διασημότητες, μοντέλα
και σχεδιαστές όπως Amour Vert, Edun, Stewart+Brown, Shalom Harlow, Summer
Rayne Oakes... που προσπαθούν να εγείρουν την οικολογική συνείδηση. Μάλιστα με τις
νέες τεχνολογίες στον τομέα των υφασμάτων αυτό σημαίνει και μια γκάμα από φιλικά
προς το περιβάλλον υφάσματα, τα οποία έγιναν αξιόπιστα και εναλλακτικά των
συμβατικών υφασμάτων.
Τα περισσότερα ρούχα, που φοράμε φτιάχνονται
από συνθετικά υλικά όπως το νάϋλον και πολυέστερ, που γίνονται από πετροχημικά
και που μολύνουν πολύ το περιβάλλον προκαλώντας υπερθέρμανση. Επίσης αυτά τα ρούχα δεν είναι βιοδιασπώμενα,
που σημαίνει ότι δεν θα αποσυντεθούν εύκολα αργότερα στη φύση. Για να παραχθεί το
νάϋλον απελευθερώνεται κατά τη διαδικασία το nitrous ένα greenhouse gas ....
ένα αέριο του φαινομένου του θερμοκηπίου, το οποίο είναι 310 φορές δυνατότερο
από το διοξείδιο του άνθρακα και φυσικά προκαλεί παγκόσμια υπερθέρμανση.
Επίσης η Βισκόζη (viscose) είναι ένα άλλο τεχνικό υλικό,
που φτιάχνεται από πολτό ξύλου, το οποίο μορφοποιείται με τοξικά χημικά όπως
καυστική σόδα και θειικό οξύ (sulphuric acid).
Από την άλλη και οι φυσικές ίνες έχουν τα προβλήματα τους στην εποχή μας, αφού
το μη βιολογικό βαμβάκι, που χρησιμοποιείται συνήθως περιέχει τα εντομοκτόνα
από τις φυτείες βαμβακιού, όπου γίνεται η χρήση τους. Ενώ συγκεκριμένες βαφές από την άλλη έχει
αποδειχτεί πλέον ότι προκαλούν καρκίνο, καθώς γίνονται από τοξικά χημικά.
Η κάναββη (Hemp) είναι ένα φυσικό υλικό για υφάσματα,
αφού μπορεί να καλλιεργηθεί εύκολα και χωρίς τη χρήση των χημικών εντομοκτόνων
ή λιπασμάτων. Όταν δε ανακατεύεται στη παραγωγή με το οργανικό βαμβάκι είναι απαλό
και ελαστικό, και στη περίπτωση που ανακατεύεται με μετάξι μετατρέπεται σε ένα
πολύ απαλό πολυτελείας ύφασμα, το οποίο φτιάχνει τα ωραιότερα ντραπέ. Επίσης τα λινά, το οργανικό μάλλινο ύφασμα και
το άγριο μετάξι είναι εναλλακτικά φυσικά υλικά, που παράγονται χωρίς χημικά
Σημαντικές eco labels (σήμανση
πιστοποίησης), που θα πρέπει να
γνωρίζετε είναι οι: OEKO-TEX STANDARD 100, που τώρα είναι
υποχρεωτική σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, η EUROPEAN ECO-LABEL FOR TEXTILE PRODUCTS (οι βλαβερές ουσίες στη σύνθεση
περιορίζονται στο ελάχιστο) και η GLOBAL ORGANIC TEXTILE STANDARDS (visit www.global-standard.org), που προσπαθεί να βάλει
κάτω από την ομπρέλα της πολλούς αξιόπιστους πιστοποιητικούς οργανισμούς
παγκοσμίως.
Δυστυχώς τουλάχιστον 8 χιλιάδες χημικά
χρησιμοποιούνται στη παραγωγή των υφασμάτων και το 25% της κατανάλωσης
εντομοκτόνων παγκοσμίως καταλήγουν στις συμβατικές καλλιέργειες, όπως του μη
βιολογικού βαμβακιού. Αυτή η χρήση προκαλεί μη αναστρέψιμη βλάβη σε ανθρώπους και
περιβάλλον, και φυσικά κατηγορείται για τα δύο τρίτα του «αποτυπώματος άνθρακα»
στις εκπομπές αερίων. Τα φυσικά υλικά (natural fibers) βρίσκονται απλόχερα στη
φύση και μπορούν να διαχωριστούν σε δύο μεγάλες ομάδες, αυτά που προέρχονται
από φυτά, φυτικά (cellulose ή plant fiber)
και αυτά που προέρχονται από τα ζώα (protein ή animal fiber).
Τα φυτικά λοιπόν, που γίνονται
από φυτική κυτταρίνη προέρχονται από φυτά όπως: γιούτα, λινάρι, κάνναβη, ραμί, Abaca, μπαμπού
(που χρησιμοποιείται για τη βισκόζη), σόγια, καλαμπόκι, μπανάνα, ανανά,
Beechwood (που χρησιμοποιείται για ρεγιόν)... Πάντα βέβαια το βαμβάκι είναι η πιο ευρέως
διαδεδομένη καλλιέργεια στον πλανήτη.
Ενώ τα υφάσματα ζωικής προέλευσης γίνονται από: μαλλί, μετάξι, αγκύρας, Camel, αλπακά, από μαλλί λάμας, περουβιανή λάμας, κασμίρ,
μοχέρ...
Στο design γενικότερα
χρησιμοποιούνται και αναμειγνύονται αυτές οι φυσικές ύλες και παράγουν άλλα
οικολογικά υλικά όπως: Lyocell,
Polylactic acid or PLA
(Corn Polymer).. Καθώς επίσης και
ανακυκλώσιμες ύλες (Recycled fibers),
ίνες που προέρχονται από ανακύκλωση ή ποιοτική αποκατάσταση από αποκόμματα υφασμάτων,
που συλλέγονται από τα εργοστάσια ένδυσης, τα οποία κι αυτά με τη σειρά τους υποβάλλονται
σε επεξεργασία ξανά, όπως π.χ. ίνες για
νηματοποίηση και δημιουργία νέου νήματος. Υπάρχουν όμως πολύ λίγα εργοστάσια παγκοσμίως,
που είναι σε θέση να επεξεργάζονται ότι περισσεύει ή τα αποκόμματα και τα μίγματα
υλικών, όπως π.χ. ίνες από ανακυκλωμένο
βαμβάκι + νήματα ή ίνες από ανακυκλωμένο
βαμβάκι + αγνές ακρυλικές ίνες, που προστίθενται για τη σταθερότητα των χρωμάτων
και την αντοχή τους.
Διεθνώς έχουν δημιουργηθεί σημαντικοί
οργανισμοί για την ecofashion όπως: The National Association of Sustainable Fashion Designers,
η πασίγνωστη συμβουλευτική εταιρεία Eco Age, που ίδρυσε και διευθύνει
η Livia Firth,
που επίσης δημιούργησε το διάσημο Green Carpet Challenge, που σκοπός του είναι να προωθεί τα ηθικά οικολογικά ρούχα από fashion designers. Επίσης μεγάλη ανακάλυψη
ήταν η διαδικασία βαφής ενδυμάτων η AirDye technology, που σχεδόν εξαφανίζει τη χρήση νερού στη διαδικασία
βαφής των ρούχων, αλλά και στη διαδικασία του print κατά το σχεδιασμό
του υφάσματος.
Το 2012 στις 3 του Μάη
πραγματοποιήθηκε η μεγαλύτερη σύνοδος κορυφής του κόσμου για βιώσιμη μόδα ECOFASHION στην
Κοπεγχάγη, στην οποία συμμετείχαν περισσότεροι από χίλιοι σημαντικοί παράγοντες
της βιομηχανίας κυρίως για να συζητήσουν τη σημασία του να καταστεί η
βιομηχανία της μόδας βιώσιμη και φιλική στο περιβάλλον. Από τότε η Σύνοδος
Κορυφής μόδας της Κοπεγχάγης (Copenhagen Fashion Summit) συγκεντρώνει χιλιάδες
ανθρώπους που διαμορφώνουν τη βιομηχανία μόδας και φυσικά τη προσπάθειά τους να
δημιουργήσουν ένα νέο κίνημα στο εσωτερικό της βιομηχανίας.
Διάσημη πια είναι και η ECO FASHION WEEK κάθε χρόνο. Φέτος
γιορτάστηκε η 8η σεζόν τον Απρίλιο, όπου η ιδρύτρια του Eco Fashion
Week (EFW), η Myriam Laroche και η ομάδα της είναι υπεύθυνες για την ενημέρωση και την
έμπνευση – όπου παρουσιάζονται οι νέες
τάσεις της μόδας, και κυρίως ο νέος τρόπος σκέψης έτσι ώστε να γίνει συνειδητά
πράσινη και βιώσιμη η μόδα, κατά τρόπο που να εναρμονίζει την ομορφιά και το
περιβάλλον. Φέρνοντας η ECOFASHION,
300 δισεκατομμύρια δολάρια το χρόνο σε
έσοδα, αναζητούν την επιτυχία της... που δεν είναι άλλη παρά οφείλεται στους: φυσικούς πόρους υγιών οικοσυστημάτων, το καθαρό
νερό, καθαρό αέρα, ισχυρή βιοποικιλότητα, παραγωγική γη και τη σταθερότητα των
δίκαιων (fair) διαδικασιών
κατά τη παραγωγή στις τοπικές κοινωνίες.
Η ένδυση λοιπόν, η τρίτη πιο
επιβλαβή για το περιβάλλον βιομηχανία στον κόσμο, μπορεί να αλλάξει όταν οι ηγέτες
της μόδας αποφασίσουν να προωθήσουν το είδος της οικολογικής βιώσιμης
παραγωγής, που φυσικά έχει σχέση και με τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητά τους. Η
αποστολή της Eco Fashion Week δείχνει να πετυχαίνει, αφού προσπαθεί να εκπαιδεύσει τη βιομηχανία
της ένδυσης και κλωστοϋφαντουργίας πώς να στραφούν σε πιο υγιείς τρόπους για να
σχεδιασμό, την κατασκευή, τη διανομή, την αγορά και την πώληση των προϊόντων
τους φέρνοντας τους κοντά. Η EFW ενημερώνει,
αλλά εκπαιδεύει και τον καταναλωτή σχετικά με το πώς να αγοράσει, για τη χρήση,
τη διάθεση των ρούχων και αξεσουάρ με ηθικό τρόπο με σεμινάρια και πάνελς
ομιλιών.
Σύμφωνα με τη VOGUE, οι πρώτοι σπόροι για την ecofashion φάνηκε
να ανθίζουν στις αρχές της δεκαετίας του ’90 όταν άρχισαν να αναπτύσσονται και
οι έννοιες της ανακύκλωσης και τα φιλικά υφάσματα προς το περιβάλλον. Στο
Παρίσι ο σχεδιαστής Lamine Kouyaté (πιο γνωστός ως Xuly-Bet με το όνομα της
ετικέτας του) ήταν απασχολημένος προσανατολίστηκε στα ευρήματα του από την υπαίθρια
αγορά και να βρίσκει- καρό, Lycra φορέματα, να μετατρέπει παλαιά καλσόν σε νέες
δημιουργίες. Στην Αμβέρσα το θαύμα Martin Margiela ήταν σε άνοδο, με αποδόμηση και
ανακατασκευή- βάζοντας τα δικά του καλλιτεχνικά κομμάτια, ενώ και στο Μιλάνο, ο
Giorgio Armani, ο μαέστρος του κουστουμιού,
είχε αρχίσει να πειραματίζεται με την κάνναβη, δημιουργώντας ύφανση στις γραμμές του ...
Ήδη το 1989 ο Franco Moschino στέλνει
τα μοντέλα του στο runway με T-shirts που
γράφουν “Stop Using Our Oceans as a W.C.” (σταματήστε να
χρησιμοποιείται τους ωκεανούς ως W.C.)
προβάλλοντας στους καταναλωτές τη σημασία της προστασίας του περιβάλλοντος. Το περιοδικό Vogue στο “Natural Selection” (σελίδες για φυσικές επιλογές) το 1990 spotlights ...
επισημαίνει τη νέα περιβαλλοντική τάση στη μόδα. Μοντέλα στο Norma Kamali φοράνε
T-shirts με slogans όπως
“Acid Rain Squad” και “Earth Children.” Ενώ η New York γιορτάζει
την 12η επέτειο της Ημέρας της Γης (Earth Day) με eco-themed εκδηλώσεις σε όλα τα πεζοδρόμια.
Τον Ιούνιο του 1990 μέλη του
Fashion Group,
συμπεριλαμβανομένης της designer Katharine Hamnett, μιλούν στα Ηνωμένα Έθνη
για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της βιομηχανίας της μόδας. Στο GOLDEN FLOWER MAGAZINE από
τη δημιουργία του το 2007, η εκδότρια δημοσιογράφος Ηλέκτρα Κουτούκη
δημιούργησε σελίδες με ECOFASHION... κάποιες από τις οποίες ανεβάζουμε σήμερα στο THE GREEN EYE Blog.
Μπριτζίτ Μπαρντώ περισσότερα από 30 χρόνια στον αγώνα για τη μη χρήση γούνας στη μόδα in GOLDEN FLOWER MAGAZINE |